Dabakhaneye yada tabaknaneye bok mu yetiştiriyorsun diye başlayan deyimi duymuşsunuzdur. Bu deyimi kullanırken bir kez daha düşünün Bu cümle Neden acele ediyorsun? anlamına gelen soruyu sorma amaçlıdır. Bu makalemde bu deyimin nereden geldiği ve hangi amaçla kullanıldığına değineceğim.

   Osmanlı döneminde deri en büyük deri üretim merkezi Safranboludaydı. Tabaklanmayan deriyi satanlardan, o dönemin tüccarları alışveriş yapmazlardı. O dönem çok para kazanan Safranbolu'lu iş adamları Köşkler, konaklar ve yüzlerce odası olan evler yaptırmışlar, hatta bazı evlerin içerisinde çeşme dahi bulunurdu. Safranbolu'da taze köpek boku için tabakhanelerde yaygın olarak binlerce köpek beslenirdi. Ham deri, kıllardan, yağ ve et tabakalarından fiziksel olarak temizlendikten sonra kimyasal olarak işlendiği sama denen evrede, taze köpek boku bileşenlerine ihtiyaç duyulduğundan, tabakhanelerin olduğu yerleşim yerlerinde genç yaşlı demeden ellerindeki teneke kaplara köpek boku toplayarak harçlıklarını çıkarırlardı...

   Sama işlemi ancak dumanı tüten taze bok ile yapılabildiğinden toplanan köpek bokları özelliği bozulmaması için alelacele tabakhanelere yetiştirilirdi. Hayvanların derilerinin işlendiği atölyeler köpek boku için yanar tutuşurlardı. Çünkü sadece taze köpek bokunda bekletilen deri yumuşacık, kıl köklerinden arınmış, gözenekleri açık, ince, homojen, yani kaliteli olabilirdi. Bu nedenle köpek çiftlikleri kurulmuş, yüzlerce köpek beslenmiş, üretilmiş ve hatta köpeğin bokunu sıcak ve kurumadan yetiştirmek için sistemli bir iş örgütlenmesi kurulmuştur.

   Bugün bu tür deri işleme yöntemi tamamen bitmiş olup, yapay olarak yani kimyasallarla da aynı sonuç elde edilmeye başlanınca köpeklerin de, bok toplayıcıların da pabucu dama atılmıştır. Tabakhaneye bok yetiştirmek de yeni kuşakların nereden geldiğini bilmediği, merak ettiğini de sanmadığım bir deyiş olarak belki de içinde bok kelimesi geçtiğinden günümüze kadar gelebilmiştir. Safranbolu'da deriyi işleyip kullanılabilir hale getiren meslek erbabına; "Dabbak mısın, it bokuna muhtaçsın!" denilirmiş. Kelimenin doğrusu dabbak yani deriyi işleyen usta anlamına gelir. Dabbakhane ise deri işlenen atölyeye verilen isimdir. Tabakhaneye bok mu yetiştiriyorsun? cümlesi Neden acele ediyorsun? anlamına gelen soruyu sorma amaçlıdır...

Alıntıdır.